FBS 16 yaşında
05 Tem 2025
Psikoloji
Kimse kaybetmeyi sevmez, bu yüzden birçok trader kayıpları önlemek için büyük çaba sarf eder. Bununla birlikte, kayıp korkusu çoğu işlem hatasının da sorumlusudur. Trader'lar, eşdeğer kazançlardan çok potansiyel kayıplara daha fazla dikkat etme eğilimindedirler, bu da mantıklı karar verme süreçlerini olumsuz etkiler.
Tüm piyasa oyuncuları, ister çılgın gün içi trader'lar ister büyük kurumların portföy yöneticileri olsun, zaman zaman ekranlarında kırmızı bir pozisyon görürler. Kayıplar doğaldır ve tamamen ortadan kaldırılamaz. Önemli olan, kaybın nedenini bulmayı bilmek ve gelecekte bunu nasıl önleyeceğinizi öğrenmektir.
Kayıptan kaçınma, 1979 yılında psikologlar Daniel Kahneman ve Amos Tversky tarafından ekonomik düşünceyi dönüştüren bir çalışma olan Perspektif Önyargısı Teorisi’nin bir parçası olarak keşfedilen bir fenomendir. Araştırmaları, 100 dolar kaybetmenin psikolojik etkisinin, aynı miktarı kazanmanın verdiği mutluluktan çok daha büyük olduğunu gösterdi. Diğer bir deyişle, bir kişinin eşdeğer bir kazançtan aldığı zevk kaybın verdiği acıdan daha azdır.
Kayıptan kaçınma nedeniyle oluşan asimetrinin ölçümleri, yaklaşık ikiye bir oranını ortaya çıkardı:
Kayıpın öznel değeri, karşılık gelen kazancın yaklaşık iki katıdır.
Daha sonraki araştırmalar, bu bulguları diğer kültürlerde ve varlık sınıflarında da tekrarlayarak, insan zihninin önyargılarının kalıcılığını ve derinliğini doğrulamıştır. Bu asimetriyi hem bireysel işlem platformlarının ekranlarında hem de kurumsal yatırımcıların yönetim kurulu odalarında görebiliriz. Bu asimetri, varlık dağılımını, risk bütçelerini ve hatta makro stratejik dağılımları etkiler.
Portföy seviyesinde, kayıptan kaçınma bir ayırım etkisi oluşturur; bu durumda bir trader, kaybettiklerini çok uzun süre elde tutma ve kazananlarını ise erken satış eğilimindedir.
Bu, zaman içinde kâr dağılımını çarpıtır ve genel kârlılığı olumsuz etkiler. Ek olarak, bu önyargı aşırı işlem yapmayı teşvik eder: bir trader kârsız bir işlemi kapattığında, kaybını hemen telafi etmek için daha fazla zorlama işlem yapar. Bu tür eylemler doğrudan çok daha büyük kayıplara ve ekstra komisyonlara yol açabilir.
Trader'lar pişmanlıktan her ne pahasına olursa olsun kaçınmaya çalıştıklarında, durum daha da kötüleşebilir. Hatalı olmak kabul edilemez olduğundan, yenilikçi sektörlerin varlıkları veya toplulukta o kadar popüler olmayan varlıklar üzerinde işlem yapmaktan çekinebilirler.
Kurumsal yatırımcılar da istisna değildir: risk komiteleri, volatilite gerekli olduğu için değil, aynı zamanda geçmişteki düşüşlerin acısını hatırladıkları için volatil piyasalarda risk değeri (VaR) limitlerini düşürürler. Bu durum portföy çeşitliliğine zarar verir, olasılıkları sınırlar ve uzun vadede toplam büyümeyi düşürür.
Zarardaki pozisyonda kalmak
Yaygın ve canlı bir örnek, zarar eden bir pozisyonu korumaktır. Yatırımcı, değeri düşmüş bir varlığı elinde tutabilir ve bunun sonunda toparlanacağını umar. Buna "batık maliyet yanılgısı" denir.
Satmak, zararı kabul etmek demektir ve zararı kabul etmek çok zordur! Sonuç olarak, kaybeden taraf kaybeden hisseleri çok uzun süre elinde tutabilir ve bazen daha da büyük kayıplara uğrayabilir.
Kârı çok erken almak
Kayıptan kaçınma, traderların küçük kârları çok erken almalarına da neden olur. Bir varlığı 50$'a alırsanız ve 60$'a çıkmasını umarsanız, küçük kârınızın yok olmasından korktuğunuz için pozisyonunuzu 55$'da kapatabilirsiniz.
Kazançlarınızın keyfini çıkarmaktan çok kaybetmekten korkarsanız, küçük bir kâr görür görmez işlemlerinizi kapatma eğiliminde olabilir ve daha fazlasını kaçırabilirsiniz.
Riskten kaçınma eğilimi
Başka bir örnek ise, bir trader'ın gerekli olsa bile hiçbir risk almamasıdır. Bir trader, analizler kâr elde etmenin mümkün olduğunu öngörse bile, zarar etme korkusuyla iyi tasarlanmış bir işlemi gerçekleştiremeyebilir. Bu önyargı, fırsatların kaçırılmasına ve getirilerin düşmesine neden olabilir.
Kayıptan kaçınma çok doğal bir durumdur ve birçok çalışmada kanıtlanmıştır, ancak kararlarınız üzerindeki etkisini sınırlamak için alabileceğiniz bazı pratik adımlar vardır. Önceden belirlenmiş kurallar ve disiplin çok önemli ve gereklidir.
Kurallara dayalı bir yatırım planı, nesnelliği teşvik eder.
Örneğin, bir kural, bir varlık fiyatı satın aldığınız konumdan %7 düştüğünde, ne olursa olsun işlemi kapatmanız gerektiğini belirtebilir. Öte yandan, kârı güvence altına almak için kâr al veya takip eden zarar durdur emirlerini uygulayabilirsiniz.
Kayıptan Kaçınmanın Etkisini En Aza İndirmenize Yardımcı Olacak İpuçları
Her işlem için sert zarar durdurma ve çıkış seviyeleri kullanın. Zarar durdur emri, pozisyon belirlenen bir fiyata düştüğünde otomatik olarak satılır; bu da kaybınızı, umut ya da korku nedeniyle zararda olan bir işlemde kalmak yerine kesmenizi sağlar.
Karar verme sürecinden duyguları uzaklaştırmak için önceden belirlediğiniz çıkış kurallarına uyun. Her zaman planınızın size söylediğini yapmalısınız, kayıp korkunuzun size söylediklerini değil. Kurallarınızı tartışmaya açık hale getirmeyin ve bunlara sadık kalın. Bu, kaybedilen bir işlemde kaybı kabul edememenizden kaynaklanan tüm iç çatışmalardan kaçınmanıza yardımcı olacaktır.
Her işlemi tamamlandıktan sonra analiz edin. Kayıp korkusunun davranışlarınızı etkileyip etkilemediğini belirleyin ve iyi alışkanlıkları pekiştirin.
Tek bir zarar eden pozisyonun etkisini sınırlamak için portföyünüzü çeşitlendirin.
Kayıp korkunuzu yenmek için disiplinli olun.
Bir işlem günlüğü tutarak öz farkındalığınızı geliştirin.
Bir işlem günlüğü stratejinizi nasıl iyileştirebilir?
Kayıtlarınızı tutmak için işlem günlüğünüzü kullanın:
Her işlem.
İşlem yapma nedenleri.
Planlanan çıkış.
Duygularınız.
Eylemlerinizin nedenlerini ve sonuçlarını belgelendirir ve günlüğü ara sıra gözden geçirirseniz, kayıpları önlemek için izlediğiniz davranış kalıplarını da dahil olmak üzere davranış kalıplarınızı tanımayı öğreneceksiniz. Örneğin, fiyatı düşen varlıkları satıp satmama veya kârı önceden sabitleyip sabitlemeyeceğinizi sürekli kendinize sorduğunuzu fark edebilirsiniz. Bu tür alışkanlıkları fark etmek, onları ortadan kaldırmanın ilk adımıdır.
Piyasalar cesareti değil, disiplini ödüllendirir. Kayıptan kaçınma, insan psikolojisinin bir parçasıdır, ancak kayıpların ve kazançların asimetrik önemini anlar ve kayıptan kaçınmanın işlemleriniz üzerindeki etkisini sınırlamanıza yardımcı olacak araçları ve kalıpları uygularsanız, bunun her işlem kararınıza etki etmesini engelleyebilirsiniz.
Elbette, bu önyargıyı aşarsanız, gelecekteki uzun vadeli kârınız için mutlaka bir temel oluşturmuş olacağınız anlamına gelmez. Ancak bu, karlılığınızı olumsuz etkileyebilecek önemli bir faktörü ortadan kaldıracaktır.
Kaydolarak FBS Müşteri Sözleşmesi koşulları ve FBS Gizlilik Politikası ile dünya finans piyasalarında işlem yapmanın doğasında bulunan tüm riskleri kabul etmiş olursunuz.